معني لغوي تبليغ

«تبليغ، بلاغ و ابلاغ»سه واژه اند ازيک ريشه به معني «رسانيدن»

راغب در المفردات في غريب القرآن گويد:«البلوغ و البلاغ، الانتها الي اقصي المقصد و المنتهي، مکانا کان او زمانا او امرا من الامور المقدره… و يقال بلغته الخبر و ابلغته: مثله،و بلغته اکثر، قال تعالي:«ابلغتکم رسالات ربي…»  (المفردات في غريب القرآن،ماده دعا)

ديگر لغت نامه هاي عرب نيز تبليغ را بدين گونه توضيح داده اند.

نکته قابل ذکر اينکه، در تبليغ رساندن يک امر فکري و نظري و به عبارت ديگر يک پيام در مورد رسانيدن،يک شيي خارجي و عيني استعمال دارد.

مفهوم تبليغ

«تبليغ در مفهوم کلي آن عبارتست از:رساندن پيام به ديگري از طريق برقراري ارتباط بمنظور ايجاد دگرگوني در بينش و رفتار او و بر سه عنصر اصلي پيام دهنده، پيام گيرنده و محتواي پيام مبتني است.»

(پژوهشي در تبليغ، محمد تقي رهبر، ص 80)

اگر بخواهيم تعريف فوق را تحليل و تفکيک کنيم شايد بتوانيم بگوييم «رساندن» مفهوم کلي است و «رساندن پيام » کلي محدودتر و اين دو وجه مشترک بين انواع پيام رساني است که طبيعتا همه اين موارد، مصداق تبليغ با مفهوم اصطلاحي آن را ندارد.

مثلا: رساندن پيام به قلب پيامبران از طريق وحي و يا انتقال افکار از طريق «تله پاتي» را نمي توان تبليغ اصطلاحي ناميد. بدينسان وقتي «ايجادارتباط» و کاربرد ابزار به تعريف افزوده مي شود، کلي يادشده را باز محدود کرده و تنها شامل مواردي ميشود که نوعي ارتباط طبيعي:«شفهي، سمعي، بصري» ميان پيام دهنده و پيام گيرنده، برقرارشود تا عنوان تبليغ مصداق پيدا کند.

بدينسان وقتي قيد بعدي را مي افزاييم و اهتمام به هدف «دگرگوني فکر و اعتقاد و رفتار پيام گيرنده» رادر تعريف مي گنجانيم، باز هم کلي محدودتر گشته و مواردي را که صرف رساندن پيام منظور است، مانند پيک ونامه رسان، خارج مي کند و تنها شامل مواردي مي گرددکه پيام دهنده با هدف دگرگون سازي افکار و رفتار و گرايشات مخاطب، ابلاغ پيام نمايد.اگر چنين تعريفي را بپذيريم شايد بتوان ادعا کردتعريف فوق چيزي شبيه «اجناس و فصول» است که براي يک شيي مي آوريم.

نکته اي که تاکيد برآن بي مورد نيست اين است که): در تبليغ صرف رسانيدن يک ايده منظور نيست؛بلکه «اقناع يا ترغيب» در تبليغات نهفته است. اگر موارد مختلف تبليغات، خواه ديني يا سياسيو يا اقتصادي و غيره را،در نظر بگيريم، بدون ترديد بدينجا مي رسيم که هدف پيام رسان تنها اداي يک پيام نيست، بلکه مبلغ مي کوشد؛ مخاطب خويش را قانع ساخته و به هدف مورد نظر مايل گرداند و احساس و گرايش او را برانگيزاند، خواه عنصر تبليغ گر، به آن محتوا مومن باشد يا نباشد.)

(پژوهشي در تبليغ، محمدتقي رهبر، ص 81)